Vào mỗi dịp Tết hàng năm của bà con Bắc Ninh, trên mâm cỗ luôn luôn có món bánh phu thê. Bánh phu thê được coi là đặc sản của tỉnh Bắc Ninh. Mỗi chiếc bánh tượng trưng cho một lời cầu gia đình đầy đủ và no ấm. Bánh phu thê được người dân chuẩn bị thành từng cặp để trong mâm cỗ.

Tại Bắc Ninh, có một khu vực chuyên làm bánh phu thê (hay cũng còn gọi là xu xê). Đó chính là vùng đất Đình Bảng. Nghề làm bánh đã được hình thành và duy trì nhiều năm. Cụ thể đã có từ đời nhà Lý. Mọi người thường làm bánh vào những đợt lễ Tết. Bánh được dùng để tế lễ hay để dùng biếu tặng.

Sự tích bánh phu thê

Theo thời gian, nghề làm bánh phu thê ngày một phát triển, người dân làm bánh mọi thời điểm trong năm. Theo những người dân trong vùng truyền lại, bánh phu thê bắt nguồn từ sự tích vua Lý Anh Tông đi đánh trận, người vợ ở nhà thương chồng vất vả đã tự tay vào bếp làm bánh gửi cho chồng. Vua ăn thấy ngon, nghĩ đến tình vợ chồng đã đặt tên bánh là bánh phu thê.

Quá trình làm nên một chiếc bánh phu thê

Để làm nên một chiếc bánh phu thê dẻo bột và thơm ngon, vỏ bánh và nhân bánh hòa quyện, người thợ phải khéo léo và có kinh nghiệm trong từng công đoạn.

Vỏ bánh được làm từ gạo nếp cái hoa vàng, gạo được xay thành bột, ủ hơn một tuần rồi đem trộn lẫn với đường cát trắng. Đu đủ xanh nạo thành sợi, nhào kỹ cùng với dầu chuối, va ni, hương cốm, nước quả dành dành theo tỷ lệ riêng của từng cơ sở. Nhân bánh được làm bằng đậu xanh đãi sạch vỏ, đồ chín, giã nhuyễn trộn với đường cát trắng, nước cốt dừa và dừa nạo.

Sau khi chuẩn bị xong các nguyên liệu, người thợ bánh dàn mỏng bột (vỏ bánh) lên khuôn, đặt nhân vào một đầu rồi đắp phần bột còn lại lên nhân như thể hiện sự ôm ấp, che chở của tình phu thê.

Lá gói bánh được sử dụng là lá dong; lá được rửa sạch rồi để ráo nước; sau đó tước bớt cọng để khi gói bánh được mềm mại. Lớp lá lót trong phải là lá chuối tây dẻo được luộc chín hong khô. Khi gói, người làm bánh còn quết lên lá một lớp mỡ để khi bóc bánh không bị dính và có độ ngậy đặc trưng. Sau khi gói xong, bánh được đun chín và vớt ra buộc lại từng cặp bằng 1 chiếc lạt màu hồng với ý nghĩa cầu mong cho tình cảm vợ chồng mãi thắm thiết, bền chặt.

Mang nhiều ý nghĩa

Bánh phu thê Bắc Ninh bởi mùi vị đặc trưng mà bất kỳ ai trên mọi miền Tổ quốc đều thưởng thức được; nên đây được xem là món quà biếu ý nghĩa; đặc biệt là dành cho những cặp vợ chồng.

Khi thưởng thức, người ăn sẽ cảm nhận được màu vàng trong của bánh; nhìn thấu những sợi đu đủ bên ngoài lớp vỏ; độ dẻo của bánh được toả ra từ gạo nếp cái hoa vàng; cộng với độ béo bùi của đậu xanh, dừa, và vị ngọt của đường… tất cả hoà quyện với nhau tạo thành hương vị đặc biệt của bánh phu thê Đình Bảng.

Đặc sản được nhiều người ưa chuộng

Bánh xu xê là một đặc sản được nhiều người ưa chuộng. Bánh xu xê có ở rất nhiều nơi. Nhưng nổi bật nhất là làng Đình Bảng; nơi giữ được truyền thống lâu đời làm bánh xu xê. Bánh xu xê Đình Bảng chân chất mộc mạc; ngon mà mát; đẹp mà không đắt… Theo những bô lão trong làng Đình Bảng, ngày xưa, chỉ có các gia đình quý tộc, chức sắc mới có tiền mua bánh xu xê. Bánh xu xê ngày đó chỉ được dùng trong những dịp lễ quan trọng; hoặc dùng để làm quà biếu sang trọng cho khách phương xa. Ngày nay, nghề làm bánh xu xê đã phổ biến hơn. Và với mức sống được nâng cao, hầu như gia đình nào cũng dễ dàng chọn cho mình những cặp bánh xu xê thơm ngon, đẹp mắt.

Ngày nay, nhiều đám hỏi và lễ cưới vẫn chọn bánh xu xê để làm lễ vật vì ý nghĩa âm dương giao hòa tinh tế của nó. Thay vì dùng lá dừa làm hộp bánh như trước kia; người ta thay bằng giấy bóng kính, buộc bánh bằng ruy-băng màu. Ở nhiều nơi, người ta không còn thấy màu vàng của vỏ bánh xu xê nữa; mà thay vào đấy là màu đỏ, màu trắng nhưng vẫn vuông tròn, mềm dẻo, thơm ngon… và vẫn chứa đựng trong đó ý niệm thủy chung nhắn gửi tới những đôi uyên ương vào ngày cưới.

Nguồn: 24h.com.vn