Tết không chỉ là dịp để thế hệ con cháu thể hiện sự kính trọng đối vs tổ tiên, sum họp gia đình mà còn là dịp để mọi người chúc tết sau một năm vất vả. Ý nghĩa của ngày Tết được thể hiện qua nhiều phong tục như lì xì, chúc tết đầu năm, trang trí nhà cửa… đặc biệt là văn hóa ẩm thực của người Việt cũng thể hiện rõ điểm này.

Cũng chính vì ẩm thực là một phần không thể thiếu trong tiết trời xuân nên từ bao đời nay người Việt Nam ta vẫn dùng hai chữ thân thương là ăn Tết. Mâm cỗ Tết cũng đã trải qua vô vàn sự phá cách từ những món ngon truyền thống. Dù ở vùng cao hay miền xuôi, giàu hay nghèo, các gia đình đều chuẩn bị chu đáo, chế biến mâm cơm cúng Tết hay chiêu đãi khách quý.

Mâm cỗ Việt – Nơi chứa đựng những giá trị thiêng liêng

Có thể nói, Tết chính là thời điểm thích hợp nhất để bất kỳ một du khách quốc tế nào muốn tìm hiểu về văn hóa của Việt Nam. Bởi lẽ, người Việt rất coi trọng tín ngưỡng thờ phụng tổ tiên và Tết là dịp thể hiện rõ nét nhất điều này. Cụ thể như kéo dài từ 23 tháng Chạp là ngày cúng ông Táo về chầu trời, 25 tháng Chạp cúng đưa ông bà; ngày 30 Tết sẽ là cúng rước ông bà (hay còn gọi cúng tất niên) và cúng giao thừa, cho đến lễ cúng trong 3 ngày Mồng 1, Mồng 2, và Mồng 3 Tết.

Bên cạnh đó, mâm ngũ quả cũng là một điểm độc đáo của ẩm thực ngày Tết. Tùy vào từng vùng miền sẽ có cách bày trí mâm ngũ quả khác nhu. Chẳng hạn đối với người miền Bắc sẽ bày biện các loại như quất, bưởi, cam, chuối hay phật thủ… Trong khi đó, người Nam lại bày mâm quả theo ý nghĩa đậm chất dân gian, mộc mạc là mãng cầu, quả dừa xiêm; đu đủ, xoài. Ngầm hiểu là mong muốn năm mới thuận lợi; như ý, cầu dừa (vừa) đủ xài (xoài). Những đặc điểm này là bản sắc văn hóa truyền thống lâu đời vào dịp Tết Nguyên Đán được người Việt gìn giữ từ bao đời nay.

Người miền Nam

Dường như tính cách hào sảng nhưng mộc mạc của người miền Nam cũng ảnh hưởng phần nào đến mâm cơm ngày Tết của họ. Vì thế, người miền Nam thường không quá tuân thủ khắt khe các quy tắc khi làm mâm cúng mà tùy theo điều kiện của từng gia đình. Tuy nhiên, mâm cơm Tết của người miền Nam sẽ không thể thiếu các món như: Thịt kho hột vịt, canh khổ qua nhồi thịt; lạp xưởng, bánh tét, củ kiệu… Và món tráng miệng sẽ là các loại mứt trái cây hoặc các loại hạt như: Mứt dừa, mứt mãng cầu, mứt bí, mứt me, hạt dưa, hạt hướng dương, hạt bí…

Tuy nhìn vào có vẻ không tuân theo bất kỳ quy luật nào; nhưng thực chất mâm cơm cúng của người Nam luôn áp dụng triết lý âm dương ngũ hành; nhằm để thể hiện sự sinh sôi và cân bằng năng lượng trong cơ thể.

Người miền Bắc

Khác hẳn với người Nam, người miền Bắc rất nghiêm ngặt trong việc chuẩn bị mâm cỗ Tết, mâm cơm phải có 4 bát 4 đĩa tượng trưng cho tứ trụ, 4 phương và 4 mùa. Thông thường, 4 bát sẽ bao gồm: Chân giò hầm măng, canh bóng thả; mọc nấm thả và miến. 4 đĩa sẽ có: Thịt gà, bánh chưng, nem rán và giò lụa. Khi ăn sẽ ăn các món bày trên đĩa trước và các món trong bát sẽ dùng sau. Ngoài ra, những gia đình khá giả hơn sẽ làm mâm cỗ lớn hơn với 6 bát 6 đĩa hoặc 8 bát 8 đĩa.

Món tráng miệng của người miền Bắc cũng rất đa dạng như: Mứt sen, mứt quất, ô mai mơ, hồng khô. Và đặc biệt, món chè kho làm từ đậu xanh và đường là món hầu như không thể thiếu trong mâm cỗ Tết ở miền Bắc.

Mặc dù mâm cỗ hai miền khác nhau nhưng đều có chung một ý nghĩa kết nối thành viên trong gia đình và mong muốn một năm sum vầy; như ý. Hy vọng, bài viết về nét độc đáo trong văn hoá ẩm thực ngày Tết của người Việt mà chúng tôi mang lại sẽ giúp các bạn hiểu hơn về bản sắc văn hóa dân tộc mỗi khi Tết đến; Xuân về.

Những món ăn đực trưng cho Ẩm thực ngày tết của người Việt

Bánh chưng

Có lẽ nhắc đến Tết Việt là người ta nghĩ ngay tới bánh chung; món ăn có lịch sử lâu đời trong văn hóa ẩm thực nước ta. Nguyên liệu làm bánh khá đơn giản với gạo nếp; đỗ xanh, thịt lợn… tuy nhiên lại mang tới hương vị khó quên. Du khách nước ngoài khi tới Việt Nam vào ngày lễ tết; thưởng thức món bánh này cũng đều cực kì thích và tấm tắc khen ngon. Ở một số địa phương khác; đặc biệt là vùng Nam Bộ có thêm món bánh tét; nhân có thể là thịt hoặc chuối; đậu xanh.

Dưa hành, dưa món và củ kiệu muối

Dưa hành, món ăn dân giã cũng là món ăn không thể thiếu trong những ngày lễ Tết. Chắc hẳn ai cũng nghe đến câu ca dao: Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ. Cây nêu, tràng pháo; bánh chưng xanh. Bánh chưng thì phải ăn với dưa hành mới đúng vị. Ngoài ra, nguời ta cũng thường dùng dưa hành với thịt đông, thịt luộc… để làm tăng hương vị, lại dễ tiêu hóa. Miền Trung và Miền nam thì đặc trưng với dưa món; được làm từ các loại củ kiệu, cà rốt, của cải,….. Nhờ món dưa món và củ kiệu mà mâm cỗ Tết trở nên hấp dẫn hơn nhiều.

Mứt trái cây

Việt Nam là một nước nhiệt đới; chính vì thế mà hoa quả; trái cây cực kì phong phú và có đủ bốn mùa. Vào ngày tết, mứt trái cây hay trái cây sấy khô chính là món không thể thiếu trong mỗi gia đình. Người Việt thường dùng mứt để mới khách tới nhà trong dịp Tết; vừa có thể trò chuyện vừa nhâm nhi món mứt thơm ngon. Các loại mứt thường dược dùng là mứt dừa; mứt gừng, mít sấy khô,…

Măng hầm giò heo

Ở miền Bắc, ngày Tết chắc chắn phải có món canh măng hầm giò heo. Món canh măng hấp dẫn được làm từ măng đã phơi khô, sau đó ngâm trong nước và nấu lên. Người Hà Nội thường chế biến nhiều món ăn với măng khô, như đem ninh với xương gà, cổ cánh gà với vài mảnh quế tạo mùi thơm. Sự kết hợp tuyệt vời này tạo nên món ăn cực kì hấp dẫn mà bạn không thể cưỡng lại.

Canh khổ qua nhồi thịt

Người Miền Bắc có món canh măng hầm giò heo vào dịp Tết thì với người miền Nam, canh khổ qua nhồi thịt là món ăn không thể vắng mặt. Món canh khổ qua như là sự tiễn biệt điều khó khăn và mong chờ cho một năm mới tốt đẹp hơn với những điều may mắn sắp tới. Hơn thế, món canh khổ qua rất tốt cho sức khỏe với hương vị rất riêng. Món wan nỳ cũng thường xuất hiện tỏng bữa ăn hàng ngày của người dân Nam Bộ.

Món canh khổ qua nhồi thịt

Bên cạnh các món trên, Ẩm thực ngày tết trong văn hóa ẩm thực của người Việt còn xuất hiện nhiều món ngon khá tùy từng vùng miền, có thể kể tới món giò chả; giò lụa, món thịt đông, tôm chua, món thịt kho trứng,… Món nào cũng ngon và đậm chất Việt Nam, mỗi món ăn là một ý nghĩa riêng, món nào cũng đậm đà hương vị; khiến người ta cứ nhớ mãi về hương vị Tết quê hương. Và nếu có dịp thăm thú cả 3 vùng miền vào ngày tết; chắc hẳn bạn sẽ cảm nhận được sự tinh tế, độc đáo trong ẩm thực tết Việt Nam.

Nguồn: Cet.edu.vn